Direktor fondacije “Bosanska bašta” Dr. Edhem Kobilić na sedmom Kongresu kardiologa BiH predsjedavao na sesiji o Rehabilitaciji KVB.

Od Alen Mehadžić In Vijesti On 22. Juna 2016.

---

Na sedmom Kongresu kardiologa BiH sa međunarodnim učešćem, koji se održao u Mostaru, od 26-28.05.2016 godine, dr. Edhem Kobilić je na sesiji o Rehabilitaciji KVB, na kojoj je i predsjedavao, prezentirao 27.05.’16 temu pripremljenu sa Prof. Dr. Mehmedom Kulićem iz Sarajeva“Kardiovaskularna prevencija i rehabilitacija između teorije i prakse” sa apstraktom u prilogu. (28.05.)

Apstrakt:

Kardiovaskularna prevencija i rehabilitacija između teorije i prakse

1. Kobilic1 , M. Kulic2

ˡ Fondacija „Bosanska bašta“ Lugano, Švajcarska

² Klinika za kardiologiju, KCU Sarajevo, BiH

Uvod: Ateroskleroza je progresivna bolest. Promjene arterijskih krvnih sudova, sa procesom formiranja aterosklerotskih plakova, su supstrati na kojima posljedično nastaju razne forme vaskularnih patologija. Sljedstveno tome, naše „ad hock“ intervencije na arterijama ne utiču na sam proces i tok bolesti, ali „gase požar“! Zato se borba protiv ateroskleroze kao procesa, te njenih posljedica, mora usmjeriti na promjenu toka bolesti. A i to je dugotrajan proces, a ne samo pojedinačne kampanje u borbi protiv riziko faktora (RF) odgovornih za ubrzanje procesa ateroskleroze. To je faktor vremena u dvije dimenzije; jedna je – prevencija! Kritička analiza ovdje suprotstavlja dva koncepta: dosadašnji modeli prevencije nisu redukovali prevalenciju ni RF – epidemija traje – nužna promjena koncepta koji nije dao rezultate!

Metode: U radu govorimo o dva koncepta:

1. Po starom konceptu su: „Nužne, objedinjene aktivnosti, kako bi doveli pacijenta u bolje fizičke, psihičke i socijalne uslove, da bi mogao preuzeti dostignute pozicije u društvu i voditi jedan koliko je moguće aktivan život“.
2. Savremeni koncept fokusira se na kvalitet života:
3. Pomoći i motivirati pacijenta: a) za promjenu životnog stila, b) za borbu protiv RF,
4. Rezultira poboljšanje prognoze.

Problem je: shvatiti da je u domenu rehabilitacije disabilnosti, oporavak do nivoa mehaničke, motoričke funkcionalnosti, te da je drugačija dinamika i metodologija kardiorespiratornog oporavka i kondicioniranja funkcionalnog deficita usmjerena „ka zdravom životu“, a to je onda modifikacija UN-ove definicije: zdravlje- „… nije samo odsustvo bolesti i oronulosti, već i stanje potpunog psihičkog, fizičkog i socijalnog blagostanja, kao i svih (i ličnih) aktivnosti na njegovom očuvanju i unapređenju“ (4).

Diskusija: Polazi se od aktivnog odnosa pojedinca prema vlastitom zdravlju – i usvajanja lične odgovornosti sa ekonomskim aspektima, koji podržavaju djelatnost sa takvim ciljem.

To je sportska rekreacija – lična aktivnost na očuvanju i unapređenju zdravlja.

Europska Povelja Heart Health ‘07, definiše karakteristike ljudi koji su skloni da ostanu zdravi.

Za razliku od zdravih, osobe sa poznatom KVB se podvrgavaju kondicioniranju – trenažnom postupku, što im pomaže da povrate optimalnu radnu sposobnost i unaprede kvalitet života. Radno opterećenje dozira ljekar, zavisno od kontraindikacija i komorbiditeta; sa ciljem da fizička aktivnost moderira stanje, koje se konstantno reevaluira, a modifikuje korektnim Rp sa propisanom adekvatnom Th, kao svaki ljekarski tretman. Supervizija je tokom postupka trenaže i tranzitorne ergometrije obavezna, naznačuje poboljšanje trajanja fizičkog vježbanja, kvaliteta života i redukuje mortalitet u rehabilitaciji pacijenata sa kardo insuficiencijom (5).

To znači, da taj zadatak kvalitetno može izvršiti samo ljekar sa dodatnom edukacijom iz kardiologije/medicine napora/rekreacijske/sportske medicine, kao i poznavanja osnovnih postulata psihosomatske i psihosocojalne medicine. Moramo formirati adekvatan profil, koji svoje obaveze ne može delegirati nikome! Takođe je nužna standardizacija tretmana, odnosno rigorozno licenciranje struktura koje izvode ove programe.

Pri aplikaciji prevencije ključno je: informirati-formirati da bi došlo do promjena stavova! Kognitivno-bihevioralne metode su efikasne u podršci usvajanja zdravog stila života. Motivaciju ne može da stimuliše neko ko pacijentu ne zna objasniti sve detalje vezane za uzroke nastanaka patološkog stanja i mogućim opcijama tretmana. Tek tako, može se dobiti povjerenje i saradnja pacijenata, njihovo aktivno uključenje u proces oporavka i dostizanje zajedno sa ljekarom dogovorenog cilja tretmana. Maratonska distanca je od zaključka, da treba promjeniti životni stil, do realizacije reedukacije i usvajanja pozitivnih stilova ponašanja, uz uslov da zaduženi ljekar ima na raspolaganju dovoljno vremena.

Ali, na stranu nekompetentnost, efikasna reedukacija nije moguća, sa obavezom pregleda 30-40 pacijenata dnevno. Zato se ona dostiže samo u savjetovalištu, uz sva objašnjenja prema poželjnom modelu ponašanja, a dokazano najefikasniji je direktni/lični primjer u reedukaciji.

Pred ljekarom, u primjeni fizičke aktivnosti, lebde pitanja pacijenata, (od koih on ima samo jasniji odgovor na prvo): zašto, koju, kako, ko to može, a ko to nadzire.

Za ostala, ako ljekar nije formiran specifično, „nađe se u magli“, što ne želi niko u karijeri. Jer, čitav kardiorespiratorni oporavak i kondicioniranje, nije strukturiran, niti precizirano koje kompetencije odlučuju, a to ne pridonosi sigurnosti tretmana, niti stabilnosti ljekarske djelatnosti, pa u takvoj situaciju ljekar „zaboravlja“ indiciranu rehabilitaciju.

Prevencija KVB idealno počinje za vrijeme trudnoće i traje do kraja života, ali kod redukcije hipertenzije i prestanka pušenja je najefikasnija u razvojnom dobu (6,7). Preventivnim promjenama RF se efikasnije od tretmana, za 50% smanjuje mortalitet KVB, a donosi enormne ekonomske benefite (1).

Revizije i proučavanje najefikasnije preventivne mjere je izazov; jer sedentarnost kao RF multiplicira efekat sa gojaznošću, (a i sa drugim RF), pa je kod mladih u EU prevalencija u ekspanziji, povezana sa negativnim životnim stilom (8), te je to srž problema!

Sedentarnost kod muškaraca povećava rizik od mortaliteta KVB (9), a kao preovladavajući RF dostiže 30% EU populacije, (za razliku od pušenja, koje ima značajan spektar teritorijalne varijabilnosti, zbog uvedenih ili ne, administrativnih mjera, te se u istočnoevropskim zemljama kreće od 25-40% što je visoki rizik (10).

Jaz između naučnih spoznaja i implementacija u kliničkoj praksi još je velik (11).

Erektilna disfunkcija (ED) je u muškaraca od 40-70 g. marker za KVB i prediktor budućeg događaja (12,13), a sleep-apnea (OSA) ima 70% veći mortalitet od KVB (14), dok se kod nje kardio događaji i hospitalizacije mogu redukovati 30%, kad je tretirana adekvatno (15).

Strategija se primarno realizuje uspostavljanjem ad-hoc političke intervencije u zajednici, koja može donijeti velike koristi stanovništvu (npr. mjere za zabranu pušenja). Strategijsko okretanje mladima je nužno, jer mogu donijeti benefite kod sedentarnosti i gojaznosti. Kao pouzdani nukleusi, važe asocijacije za prevenciju KVB, sa simbolično optimističkim nazivom „Srdačno“, radi konstantne aktivnosti, su trajno rjesenje, – moraju se podržati od osiguranja !!!

Zaključak: Neosporno je savremeni koncept kompleksniji, sedentarnost kao dominantan RF je vidno eksponiran, njegova prevencija direktno podiže kvalitet života. Promjenom životnog stila i eliminacijom RF čuva se i unapređuje zdravlje u duhu modifikovane definicije i donosi benefite. Zato su neophodni novi zdravstveni profili i napori da se početna struktura razvije do kraja, a Rekreacijska medicina, kao medicinska disciplina etablira u oblasti koja joj pripada.

 

Literatura:

1. European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice (version 2012) European Heart Journal (2012) 33, 1635–1701
2. WHO: The world health report 2002: reducing risk, promoting healthy life
3. European Heart Network. European Cardiovascular Disease Statistics. 2008 edition.
4. Kobilić E. Zamor i prevencija zamora – PAO u mikropauzama, specijalistički rad, Medicinski fakultet Beograd 1990; 7-9.
5. Podolec P, Rubis P. Przegled Lekarsky 2007
6. Bejan-Angoulvant T, Saadatian-Elahi M, Wright JM, Schron EB, Lindholm LH, Fagard R, Staessen JA, Gueyffier F. Treatment of hypertension in patients 80 years and older: the lower the better? A meta-analysis of randomized controlled trials. J Hypertens 2010;28:1366–1372.
7. Doolan DM, Froelicher ES. Smoking cessation interventions and older adults. Prog Cardiovasc Nurs 2008;23:119–127.
8. Fry J, Finley W. The prevalence and costs of obesity in the EU. Proc Nutr Soc 2005;64:359–362.
9. Warren TY, Barry V, Hooker SP, Sui X, Church TS, Blair SN. Sedentary behaviors increase risk of CVD mortality in men. Med Sci Sports Exerc 2010;42:879–885.
10. Adult participation in recommended levels of physical activity, United States, 2001 and 2003, MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2005; 54: 1208-12.
11. Kotseva K, Wood D, De Backer G, De Bacquer D, Pyorala K, Keil U. Cardiovascular prevention guidelines in daily practice: a comparison of EUROASPIRE I, II, and III surveys in eight European countries. Lancet 2009;373:929–940.
12. Jackson G. Erectile dysfunction: a marker of silent coronary artery disease. Eur Heart J 2006;27:2613–2614.
13. Araujo AB, Hall SA, Ganz P, Chiu GR, Rosen RC, Kupelian V, Travison TG, McKinlay JB. Does erectile dysfunction contribute to cardiovascular disease risk prediction beyond the Framingham risk score? J Am Coll Cardiol 2010;55: 350–356.
14. Mooe T, Franklin KA, Holmstrom K, Rabben T, Wiklund U. Sleep-disordered breathing and CAD: long-term prognosis. Am J Respir Crit Care Med 2001;164:1910– 1913.
15. Schwab, Philadelphia, Journal of Clinical Sleep Medicine, 15.10.’14

---